In het Eindhovens Dagblad van vandaag schrijft theatermaker/schrijver John van der Sanden waarom hij overmorgen, 28 januari 2015, niet naar het stadsgesprek in Helmond gaat om mee te praten over het realiseren van 1 miljoen aan bezuinigingen in de cultuursector. In deze blog nemen we één voor één zijn argumenten onder de loep en geven aan hoe Antwoordvooroverheden.nl zoiets anders aan zou pakken.
De uitnodiging is op persoonlijke titel. Waarom krijg ik de uitnodiging? Omdat ik in een bestand sta. Daarom mag ik meepraten. Als je niet in het bestand staat krijg je de uitnodiging niet. Mag je niet meepraten. Waarom is de uitnodiging niet voor iedereen bestemd? Openbaar. Misschien zijn er een heleboel andere mensen met goede ideeën.
Het uitnodigen van wie er in het bestand staat is heel typerend voor de werkwijze van overheden. Ze praten met wie ze kennen, niet met wie ze zouden moeten praten. Antwoordvooroverheden.nl zou inderdaad een openbare uitnodiging organiseren. En dan niet een week van tevoren, maar een hele reeks, bijna een campagne, om mensen die mee willen praten ook echt de kans te geven te weten dat er gaat worden gepraat.
Ik sta in zo’n bestand omdat ik eerder ook al eens mijn mond heb geroerd, met name over cultuur. Samen met anderen. Over visie, beleid, gekeken door de ogen van de makers. Zonder grote investeringen. Met onze bevindingen is destijds niets gedaan. Liggen in een la. Mag, kan. Maar nu meepraten geeft mij een beetje kalf-en-gedempte-put gevoel.
Het is trouwens niet helemaal waar wat ik nu zeg. Er is wel iets met onze ideeën gedaan. Maar dan met name op een manier zoals het juist niet was bedoeld. Weer praten, meer praten, in plaats van doen.
Dit is het usual-suspects fenomeen (deel 1), de vraag zal gesteld zijn wie weet hier iets van? En dan komt je bij mensen die zich er eerder mee bemoeid hebben, die input mochten geven. Tja, als je daar niets mee doet is het over en uit. Dan is de relatie verstoord. Dan is de energie weg. Bij Antwoordvooroverheden.nl is de stelregel dat ALS je burger betrekt je het probleem ook echt uit handen geeft. Wij doen geen consultaties, alleen operaties. Er gaat echt iets gebeuren en daarover heeft de opdrachtgever slechts zeer beperkt controle. Eng? Nee, dat is democratie 3.0.
En ik weet, er moeten moeilijke beslissingen genomen worden. Er zullen klappen vallen. Er moeten keuzes worden gemaakt. Daar valt niet aan te ontkomen. Maar daarvoor ben je de politiek ingegaan. Nu moet je vuile handen maken. Zal niet door iedereen in dank afgenomen worden. Maar met zo’n stadsgesprek worden verantwoordelijkheden afgeschoven. Kunnen handen in onschuld gewassen worden. ‘Ja, wij vinden het ook heel vervelend, maar jullie hebben destijds zelf het voorstel gedaan’. Zeilen met mooi weer kunnen we allemaal.
Zoals hierboven al aangegeven is uit handen geven, ook echt uit handen geven. Niet betrekken en dan weer afstoten. Dat is bij Antwoordvooroverheden.nl gewoon niet mogelijk. Er ligt een contract onder. Een contract met de opdrachtgever wel te verstaan. En ja, op enig moment zijn er ook contracten met burgers en bedrijven, maar dat komt pas later en is van een andere aard. In het contract met de opdrachtgever gaat het vooral over wie de controle heeft over het proces. Eén ding is duidelijk dat is NIET meer de overheid.
Hoe stevig zal de inspraak zijn? Bezuinigingen op cultuur van minstens een miljoen. Wat mag ik daarover zeggen? Vooral wat moet ik nog zeggen? De vier grote culturele instellingen (bibliotheek, Speelhuis, Kunstkwartier en museum) maken inmiddels al plannen die voor het begin van volgende maand klaar moeten zijn. Waarop kunnen zij dat miljoen bezuinigen. Ik, meepraten? Voor spek en bonen dan toch.
En ja hoor, usual suspects (deel 2), de partijen die nu de poet verdelen staan vooraan, zijn eerder begonnen. Ai, ai, dat gaat natuurlijk niet werken. Bij Antwoordvooroverheden.nl is er op dag 1 geen plan, iedereen is gelijkwaardig. Iedere partij mag net zoveel mensen sturen naar de eerste bijeenkomst als gewenst, maar dat overwicht is altijd verdwenen in het vervolgproces. Antwoordvooroverheden.nl werkt namelijk met Communities of Interest, niet met Communities of Practice. En waar in een CoPractice altijd de professionals zitten, horen in een CoInterest ook mensen die je nog nooit zag. Bijvoorbeeld de toiletjuffrouw van het theater. Zij kon wel eens meer gehoord en gezien hebben in de loop van de jaren dan de professional bij elkaar. Dus, welkom Truus. Je hoort er helemaal bij.
Wat ook kwalijk is: leuk dat organiseren van stadsgesprekken, maar andere zaken blijven liggen. Ik ken iemand uit het culturele veld die inmiddels al maanden wacht op een fatsoenlijk antwoord op vragen in zijn e-mails. Ik ken iemand met bewezen goede ideeën die een afspraak wil maken. Begin februari is er een ‘gaatje in de agenda’.
Tja, weer zo’n typisch voorbeeld van het hoe het niet moet: het laten participeren van burgers in de overheidsprocessen. Helemaal fout. Het moet richting overheidsparticipatie in de burgerprocessen. Burgers zijn immers met meer, al was het alleen maar omdat alle ambtenaren ook burger zijn, maar laten we wel wezen: wie heeft er méér verstand van [wat dan ook], alle inwoners bij elkaar OF een paar tientallen of honderden ambtenaren en professionals. Heldere zaak: de kennis voor heden en toekomst zit in de maatschappij. Daarom haalt Antwoordvooroverheden.nl die kennis erbij en daarbij letten we ook heel sterk op diversiteit.
Mijn gevoel zegt dat ik op woensdag 28 januari beter iets anders kan gaan doen: Je wilt naar school om te rekenen. Maar de meester zegt dat je alleen mag tekenen. Vooruit, dan wordt het tekenen. Je vraagt een vel papier. Je krijgt een kleurplaat. Je wil geen kleurplaat, maar vooruit. Je slijpt je kleurpotloden, maar de meester zegt dat je stiften moet gebruiken. En dan ook nog de kleuren die hij je geeft. En binnen de lijntjes. Dat gevoel.
Dit is het enige punt waar wij het niet met John eens zijn. John moet wel gaan, maar de agenda verstoren. Die punten hierboven zijn kei-sterk (om maar eens een Brabantse uitdrukking erin te gooien). Kom op John, op naar de meeting overmorgen en laat je gelden. Maak een beetje theater in die zaal. In het belang van de democratie. Want die moet echt nog stukken beter. Met de waarborgen van Antwoordvooroverheden.nl gaat dat wel lukken.
De foto van de bibliotheek van Helmond is van Foto Ton van de Meulenhof (Locatie Helmond)