Governments must learn to cope — increased risk and complexity are here to stay. The first step is for governments to acknowledge the complexity in their operating environment.
Deze quote komt uit een recent door Peter Ho geschreven artikel Coping with Complexity waarin hij helder beschrijft voor welke uitdagingen overheden wereldwijd staan en hoe zij daarmee om kunnen gaan.
Complexiteit
Niemand zal ontkennen dat de overheid te maken heeft met prangende vraagstukken, taaie vraagstukken. in tijden van bezuinigingen is de opgave om doorbraken te vinden, die werken.
Wanneer de overheid spreekt over complexiteit, dan gaat het al snel over taaie ‘wicked’ vraagstukken, zoals de vaak complexe samenloop van problemen achter de voordeur, het voorkomen van werkloosheid, het tegengaan van vereenzaming en het langer en gezonder leven in een aangename en veilige leefomgeving.
Wat maakt wicked problemen zo complex?
De huidige vraagstukken in deze samenleving kenmerken zich door een sterke verwevenheid, een hoge graad van complexiteit, interactie tussen verschillende ‘systemen’, over de bestaande grenzen van dienstverlening heen en een sterke afhankelijkheidtussen bestaande sectoren, diensten en niveaus van overheid.
Veel maatschappelijke problemen en diensten zijn wicked – denk aan de milieuproblematiek, het fileprobleem, het integratiedebat.
Wat maakt vraagstukken wicked?
Kenmerken van wicked problemen zijn:
- Je weet pas wat het probleem was als je de oplossing hebt. Aan het begin zijn er meerdere, vaak tegenstrijdige definities van het probleem. Er is geen consensus over het achterliggende probleem.
- Het oplossingsproces kent ook geen consensus. Oplossingen zijn niet goed of fout. Alle betrokken partijen hebben een mening over de waarde van elke oplossing, en vaak zijn ze het oneens.
- Elk wicked problem is nieuw en uniek. De betrokken partijen en de concrete situatie zijn altijd anders.
Cynefin model
Duidelijk is dat bij deze vraagstukken de overheid een belangrijke speler kan zijn en toch niet ‘in control’ is. Juist de inbreng van andere partijen en van de burger is bij het bereiken van de gewenste uitkomsten doorslaggevend.
Juist bij complexe vraagstukken is het zaak goed grip te krijgen op het soort vraagstuk en wat voor oplossingsrichting wenselijk is. We hantereen hierbij het Cynefin framework, een model dat leiders helpt om een gevoel te krijgen met welk type probleem, situatie of systeem hij of zij te maken heeft (en hoe hiermee om te gaan). De belangrijkste stap hierbij is dat veranderingsprocessen en de daaraan gerelateerde interventies grofweg in vier categorieën gecategoriseerd kunnen worden: simpel, gecompliceerd, complex en chaotisch.
Wat nu?
Wanneer de overheid de de ruimte neemt om te kijken welke waarde of interventie het meest effectief is om een maatschappelijke uitdaging op te pakken, dan zal de overheid ervaren dat bij lastige vraagstukken het zinvol is om veel ideeën te verzamelen en op kleine schaal te verkennen door het te doen.
Kortom: Juist het pad van het verkennen van veel praktische oplossingen voor het omgaan met complexe situaties reikt de overheid de weg naar echte oplossingen. Belangrijk hierbij is het fundament van antwoordvooroverheden: breng verschillende belanghebbenden met hun verschillende perspectieven, ervaringen samen tot uitwisseling en betekenis van de situatie waarin ze zitten.